(4) - PASAL BAPARAAN AWAN JUJURAN

Adat baparaan atawa disambat jua balalamaran orang Banjar Sungai Ganal ni , boleh disambat bilang sutil banar ! . Kada ngalih. Kada kaya orang Malayu nang tapaksa mambawa aantaran macam-macam, tautama masa ari “ naik belanja “ atawa ari kawin.

Kakanakan wahini jangan takajutlah. Bahari orang baparaan ada haja nang diulah di bandang, masa mangatam atawa maranjau . Sapalih ada haja nang baparaan masa batanam banih. Kawitan lalakian awan kawitan bibinian sambil mangatam banih bapandiran…..Sudahnya, jer kawitan lalakian : “ Amun kaya daminto kita jodohakan ha anak kita ? “ . Jer kawitan bibinian pulang : “ Amun hudah katuju, ayu haja andika ai ! “. Makanya hudah dikira sah baparaan kayaitu !.

Bulik ka rumah , kawitan lalakian awan kawitan bibinian masing-masing mamadahkan ka anaknya. Nang anak pulang bagus , kada mambantah . Akur sunyaan !. ( Amun kakanakan wahini, mau haja kawitannya kana tambirau ! ).

Tapi kabanyakannya adat baparaan ni diulah di rumah. Kawitan subalah lalakian datang baistilah malamar atawa bapara ka rumah kawitan subalah bibinian. Amun balum bapatuhan banar, bacuuran dahulu. Kaluko ada tarait kulaan atawa tidaknya. Imbah tu hanyarlah bapadah sabujuran tujuan datang handak bapara. Amun subalah bibinian balum pinandu, kawaitan subalah lalakian biasanya membawa gambar nang anak lalakian ( masa tu gambar hirang putih haja nang ada. Gambar bawarna kaya wahini kadada lagi ).

Imbah basatuju, bapandiran pulang pasal jujuran……

Amun handak tahu, jujuran orang Banjar ni tamasuk dalam bahagian sasadangannya. Kada murah kada jua mahal. Amun handak nang murah, kawin awan orang Jawa. Amun handak mahal, kawin awan orang Malayu !.

Nah ikam….ada pulang nang handak tahu barapa ribu ringgit garangan jujuran masa tu ? .

Sabalum tahun 70 an ( musim babandang satahun sakali ), jujuran orang Banjar antara RM 150 sampai RM 250 haja. Orang Malayu antara RM 200 sampai RM 300. Orang Jawa pulang antara RM 100 sampai RM 150.

Ai, kanapa pulang tatawa ?. Asa lilihan banar luko leh. Talalu murah banar ! ( Amun dipadahkan ka kakanakan wahini mau haja di sambatnya : “ Kalau macam tu, bolehlah kawin sampai sepuluh orang sekali gus ! “ ).

Bujur jer ikam Toh hai !……Tagal , tahulah masa tu saguni banih cuma dapat duitnya kira-kira RM 10 sampai RM 12 jua !. Barapa guni handak bajual banih mandapatkan duit sabanyak itu ? . Tapaksa ikam mamakai salawar guni tapung cap kunci, tahulah . Sabab handak mangumpul duit jujuran !.

Nah ada pulang handak tahu kanapa jujuran orang Jawa tu murah, jujuran orang Malayu mahal. Jawapannya kaya ni : Kabanyakan lalakian orang Jawa masa tu aur baulah harta haja masa anum. Hudah ada batanah barumah , hanyarlah hakun kawin. Umur gin ada nang hudah 50 tahun !. Jadinya, bibinan orang Jawa ni kada pati ‘ laku ‘. Adat orang bajujualan, bila barang kada pati laku, sabab kababanyakan , makanya tapaksalah dijual murah-murah haja !.... ( munasabah luko jawapan ni ? ).

Jujuran orang Malayu pulang mahal, sababnya kabanyakan bibinian Malayu ditiring bilang bungas-bungas. Kawa inya bapupur baginju hari-hari ( Orang bibinian Banjar badiam di bandang kada kawa kaya itu. Hari-hari bacalumut awan banyu buruk puntalan haja napa…. ). Sudahlah kaya itu, orang Malayu subalah bibinian tu tapaksa pulang manyadiakan macam-macam parabia masa balarangan satarusnya masa ari bakawinan. Jadinya, mau kada mau jujuran tapaksalah mahal …..( Munasabah kada ? )

Tagal bila musim babandang hudah dua kali satahun di kawasan Sungai Ganal, jujuran orang Banjar gin umpat sasain naik, sasain mahal satahun ka satahun. Tambahan pulang bila bibinian Banjar hudah ada nang bagawi awan karajaan. Kawa bapupur baginju – ditiring bungaslah !. Lingkungan tahun 70 an , jujuran orang bibinian Banjar hudah ada nang sampai RM 1,000 ! ( Biasanya jujuran tu hagan bibinian ada pagawian bagajih )

Kanapa jadi sasain mahal ?. Ada dua sababnya: Partama, duit jujuran hudah nyaman dicari – babandang dua kali satahun napa . Kadua, kabanyakan bibinan Banjar hudah ‘ bungas-bungas ‘ ( Aur sakolahan haja hari-hari napa - kawa bapupur baginju. Awak sasain mining, kada bacalumut awan banyu bandang kaya bibinian bahari. Sapalih hudah ada pagawian bagajih ! ). Sudahnya…Adat baparaan gin hudah mula baubah jadi talalu ‘ rasmi ‘ . Kada kaya bahari baparaan sambil batanam banih atawa sambil mangatam. Sababnya, masa tu babandang hudah baubah cara iaitu aci karat awan pukul haja lagi …….

Kira-kira , bolehlah disambati tahun 70 an tu ‘ era ke arah pertanian moden ‘ hudah bamula di kawasan Sungai Ganal. Bila kaadaan baubah, maka sunyaan mula baubah. Orang bandang gin hudah kada lagi tulak ka pakan Sungai Ganal mangayuh basikar ciut-ciut kaya bahari , sambil paluh balilihan di gulu !. Masing-masing hudah dangunguran bamotosikal. Motosikal nang banyak dipakai orang masa tu ialah Honda 90 cc – Honda pucong !. Motorsikal tu kawa dipakai hagan mambawa banih sampai dua guni sakali jalan, kawa jua hagan tulak ka pakan – mangurat bibinan ! ( Hagan kakanakan anum pang ) .

Masa tu jua panjual motorsikal maulah cara pambayaran manukar motorsikal boleh bayar cara ansuran musim mangarat banih. Napa lagilah….masing-masing manukar motorsikal sakan !. Orang nang hanyar kawin ( pangantin ) gin hudah kada tatiring lagi mambawa bini awan basikar. Sunyaan bamotosikal !. Amun ada pangantin mambawa bini awan basikar masa tu, mau haja disoraki kakawanan . Uhuuuuk jer !….

Bujur jer orang bahari, bila dunia baubah sunyaan umpat jua baubah. Tagal , sauting nang kada patut umpat baubah . Napanya am ? . Adat bapakaian, adat bagawi, adat baparaan, adat bakawian / aruh sunyaan boleh diubah. Tagal agama Islam jangan sakali-kali diubah !. Amun agama Islam diubah umpat paedaran jaman, labaram ikam……

Tu nang kita tatiring wahini banyak bibinian anum bapakaian kaya lalakian, barambut handap, basalawar katat, tajihing-jihing bila lalu di hadapan kakanakan lalakian. Kakanakan lalakian pulang ada nang rambut batocang, basunting di talinga , basalawar barugut-rugut kaya kada kawa manukar salawar hanyar…. awan macam-macam lagi !. Sunyaan tu, pasal handak maikut jaman nang hudah baubah. Hancur sunyaan !.....

Jadiam dahulu. Kainak ulun bacarita pulang pasal lain. Barelaan…..

Dicoret:

Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal

17 Oktober 2005 / 13 Ramadhan 1426