(28) - TUKANG GAMBAR BANJAR SUNGAI GANAL

Sapaingatan ulun kadai gambar nang pamulaan di pakan Sungai Ganal ngarannya , Sing Kwong Studio (?) imbah tu hanyar ada Bee Dol Studio

( kadua-dua tokeh kadai gambar tu hudah mati wahini ), imbah tu hanyar ada Yafa Studio ( tokehnya wahini mambuka kadai gambar bangaran Camy, di Pakan Tanjong Karang.

Wayah tu kadai-kadai gambar nang ulun sambati tadi , sahibar mamakai cahaya matahari matan luang kaca di bumbungan, hagan manangkap gambar di studionya. Atawa bila ari kadap muru, aci pakai lampu gaslin pulang manambahi cahaya. Pabila ada panggung wayang nang pamulaan di pakan Sungai Ganal, ada pula injin letrik nang aci satat ( kada 24 jam pahidmatnya – bat tokeh Cina Ah Heng ), hanyarlah studio gambar tadi kawa mamakai lampu letrik hagan manangkap gambar di studio tamasuk bila mambasuh filem jadi gambar.

Pakan Sungai Ganal wayah tu ( dalam awal tahun 60 an ) sunyaan kadainya kadai papan bahatap sing. Kadai gambar Sing Kwong, Bee Dol awan Yafa taumpat jua kadai nang kayaitu.

Ulun wayah tu magun lagi basakolah agama di Parit Anam. Bila habis sakolah di situ tulak pulang balajar di sakolah Arab di pakan Sungai Ganal ( di tapak sakulah Sekolah Rendah Agama Ehya Ul Falah wahini ) . Ulun rahat pang mambasuh gambar di kadai Bee Dol atawa kadai Yafa ( sampai awal tahun 70 an ).– Kadai Sing Kwong hudah tutup wayah tu , tokehnya hudah mati.

Wayah tu pulang di pakan Sungai Haji Dorani lawas ( parak awan laut ) ada saorang cigu bangaran Abd.Aziz bin Haji Mohd. Nor mambuka gambar saurang di pakan tu . Hidin maulah jua studio gambar kaya kadai gambar Cina di pakan Sungai Ganal.

Cigu tu orang Banjar anak Haji Mohd.Nor bin Carang ( lalabaian di kawasan Sungai Haji Dorani – ada maajar kitab di surau-surau parak situ ). Cigu tu ujar habar balajar mambasuh gambar ( hirang putih haja wayah tu ) matan buku-buku ‘ fotografi ‘ bahasa orang putih ( hidin tu bakalulusan SC sakolah orang putih ).

Bila hidin kawin bapindah pulang rumah matan kadai pakan Sungai Haji Dorani lawas ka tapak pakan Sungai haji Dorani wahini ( pinggir jalan ganal Sungai Ganal – Sakinchan) hidin kada lagi mambuka kadai gambar di situ. Tarus baampih, kira-kira parak patangahan tahun 60 an.

Kira-kira awal tahun 70 an tu pulang, ada saorang Banjar bagawi jadi ustaz di sakolah agama karajaan, bangaran Mohd. Ali bin Rasidi. Sambil hidin bagawi jadi ustaz, hidin jua jadi tukang gambar di tampat orang aruh bakawinan atawa majlis ihtifal sakolah. Hidin maulah pulang studio gambar di Jalan Anggerik pakan Sungai Ganal.

Jadinya, wayah tu ada tiga buah kadai / studio gambar di pakan Sungai Ganal. Sauting kadai gambar bat orang Banjar ( Ustaz Mohd. Ali ) awan dua buah lagi kadai gambar bat orang Cina ( Bee Dol awan Yafa ).

Ustaz Mohd. Ali ni ulun patuh banar. Sama-sama jadi ustaz di sakolah agama di kawasan Sungai Ganal. Cumanya balainan sakolah haja.

Wayah Ustaz Mohd.Ali mambuka studio gambar di Pakan Sungai Ganal, api letrik hudah dapat pahidmatan 24 jam. Panggung wayang lawas gin hudah bapindah , diulah hanyar bangunan batu parak pinggir parit ganal di tangah-tangah pakan ( wahini bangunan panggung wayang tu magun haja ada, tagal kada dipakai lagi ).

Ustaz Mohd. Ali ni balajar matan orang Banjar di Rungkup, Bagan Datok, Perak bangaran Mohd.Noh @ Mohd.Nor, malalui pos haja. Mohd.Noh ni pulang sabalum mambuka studio gambar saurang di Rungkup, hidin suah bakursus di ‘ Pusat Latihan Belia, Pertak, Hulu Selangor ‘. Sambil mambuka kadai gambar bangaran ‘ Taman Penggambaran Bumiputera ‘ , hidin mambari kursus jua cara-cara mambasuh gambar hirang putih malalui pos.

Sabujurnya ulun ni wayah sakolah Arab bahari lagi, kapingin handak balajar jadi tukang gambar. Ulun rahat manyewa kamera ( pesen bahari – kamera box ) matan kadai gambar Bee Dol atawa kadai gambar Yafa

( sewanya wayah tu tiga ringgit sahari – kada tamasuk harga filem awan mambasuh gambar ).

Tabarung ulun wayah sakolah Arab di ‘ Madrasah Ehya Ul Falah pakan Sungai Ganal ‘ awak hudah ganal . Hudah baakal banar ( bujang ). Jadi rahat banar ulun ni jadi ‘ kamera men ‘ bila ada ihtifal atawa ari-ari papisahan cuti di sakolah ulun tu.

Bila ulun hudah jadi ustaz, parasaan kapingin handak tahu tantang cara-cara mambasuh gambar ( wayah tu nang ada gambar hirang putih haja ) batambah kapingin babanar.

Wayah tu ulun pulang hudah bapatuhan banar awan Ustaz Mohd. Ali nang hudah mambuka studio gambar saurang di pakan Sungai Ganal. Matan hidin jualah ulun dapat tahu alamat bagana tarus umpat balajar cara-cara mambasuh gambar awan ‘ pagurunan ‘ hidin , Mohd.Nor di Rungkup ( cara pos haja ).

Kada lawas imbah ulun kawin, ulun pulang baulah rumah saurang di kampong Pakan Salasa, Sungai Haji Dorani, wayah tu ulun kira-kira boleh disambat ‘ hudah pas ‘ banar tantang manangkap gambar awan seluk beluk tantang kamera !.

Di sini ulun handak bapadah labih lilip hagan pangatahuan kakanak wahini kayapa ulun mamulai gawian jadi tukang gambar ( jangan pulang disambat ulun handak baungah atawa bapiragah pintar pada orang lainlah ! ). Mudah-mudahan carita ulun ni jadi iingatan hagan sabarataan, salajur handak mamboktikan orang Banjar ni baisi jua kabulihan kaya bangsa Cina dalam gawian tukang gambar di Sungai Ganal………

Amun handak tahu, walaupun pakan Sungai Ganal hudah ada lampu letrik 24 jam ( injin bat Cina ), tagal di tampat ulun balum ada apa-apa lagi

( magun haja balampu minyak gas – amun baaruhan malam tapaksa mamakai lampu gaslin ).

Wayah tu kamera balum ada nang balampu marikit di awaknya kaya wahini. Kamera wayah tu amun handak mamakai lampu ( sabab cahaya kurang atawa manangkap gambar malam ) tapaksa mamakai tihang lampu di awak kamera, bamentol pulang aci sabigi-sabigi ( habis dipakai, mentol tu tabakar tarus dibuang ).

Ulun bujur-bujur ‘ aktif ‘ jadi tukang gambar ( wayah tu balum ada studio gambar lagi ) bila imbah tamat bakursus tukang gambar dalam tahun 1971. Ulun maulah bilik galap hagan mambasuh gambar di rumah saurang mamakai cahaya matan matahari haja. Alat mangganalkan gambar pulang ulun maulah saurang matan kotak lampu gaslin ! ( tatawa mandangar leh )

Wayah tu orang kampungan parak Sungai Haji Dorani hudah tahuan ulun bisa manangkap awan mambasuh gambar saurang. Jadi, bila ada orang aruh bakawinan, ulunlah nang disaru manangkap gambar pangantin. Taumpat jua bila ada ihtifal sakolah-sakolah parak situ.

Pakulih duit matan upah manangkap awan mambasuh gambar tu ulun simpani haja ( kada dibalanjakan hagan kaparluan harian ). Kada lawas pada mangumpulkan duit gambar tadi, ulun dapatlah manukar sauting kamera sekenhen taharat saikit ngarannya , bat Ustaz Mohd.Ali. Ulun ingat lagi ngaran kamera tu ‘ Yashica D ‘ bangsa kemara ‘ reflex ‘ . Salain tu ulun dapat jua manukar sauting injin lampu bajinting bangaran Honda 250 wat, hagan kagunaan mambasuh gambar salajur lampu rumah satangah malaman. Dapat jua ulun manukar alat mangganali gambar sekenhen matan Cina tukang gambar di pakan Taluk Intan wahini ( bahari ngarannya Teluk Anson ).

Tabarung pulang masa tu orang kampungan di kawasan Sungai Ganal kana baganti paspot hanyar bangsa palastik nang pamulaan. Banyak orang kampungan handak bagambar ka ulun wayah tu . Mau kada mau, ulun tapaksa mahakuni ( malu kainak amun kada sanggup ! ). Jadinya ulun bilang hari-hari manggambari orang baulah gambar paspot di rumah saurang atawa datang ka rumah orang ( tagal waktu siang haja – tapaksa pulang bagambar di banturan rumah , pasal studio balum ada ! ).

Bila ulun bapindah ka rumah nang lain ( tampat rumah ulun wahini ) ulun tarus maulah studio gambar khas dihiga rumah. Wayah tu ulun hudah kawa manukar injen letrik nang labih ganal 1500 wat, diulahkan rumahnya di balakang rumah. Nang mambari lilihan, bila ada orang handak bagambar di studio, tapaksa ulun manyatat dahulu injin letrik !.

Amun handak tahu, lampu studio ulun masa tu bujur-bujur ulahan bareka saurang , talabangnya ulun ulah matan besen aluminum , tihangnya ulun ulah kayu baloti ! ( Amun ada orang maniring wahini, mau haja sakit parut tatawa maniring ! . Tagal, gambar ulun amun dibandingkan awan bat tukang gambar Cina , kada tahu kada orang pada studionya kayaitu, tahulah ! ).

Bila api letrik TNB ( bahari disambat LLN ) hudah masuk ka kawasan Sungai Ganal labih kurang tahun 1973 , ulun maulah pulang sauting bangunan baasing pada rumah, hagan studio gambar nang sabujurnya. Wayah tu paalatan studio ulun kada lagi mamakai nang lawas ( sunyaan mamakai lampu studio gambar nang sabujurnya awan kamera studio baharga labih saribu ringgit – Mamia RB ). Ulun jua banyak manukar kamera halus hagan disewakan ka orang sambil manjual filem awan mentol kamera di kadai.

Tabarung, wayah tu Ustaz Mohd.Ali hidin baampih jadi tukang gambar di pakan Sungai Ganal ( kadai hidin diruntuh ampunnya diganti awan kadai batu banyar ). Jadi banyaklah orang Malayu matan Sungai Ganal sampai ka Pasir Panjang datangan bagambar ka studio bat ulun di Sungai Haji Dorani ( sabab harga ulun labih murah pada kadai gambar Cina ) . Ulun umpat maandak papan tanda ngaran ‘ Jalil Tukang Gambar ‘ di pinggir jalan ganal Sungai Ganal – Sakinchan, supaya orang lalu lalang tahuan sabarataan wayah tu.

Kada lawas pulang, ulun dapat gawian jadi pambarita sambilan surat habar Kumpulan Utusan Malayu kawasan Sabak Bernam / Tanjong Karang. Jadinya, gawian ulun jadi pambarita nyaman banar : ulun maulah barita , ulun jua nang mambasuh saurang gambar-gambar supaya kawa lakas dikirim ka pajabat surat habar.

Nang ramenya, bila ulun tulak mancari barita ka mana-mana kampong saluruh kawasan , ada haja orang kampungan di situ bakirim mainta basuhkan filem awan gambar batnya saurang atawa manukari gambarnya nang ulun tangkap . Limboi pang awak awan duit masa tu ! …….

Ulun baampih, tarus manutup studio gambar dalam tahun 1986. Bila ulun tukar maajar ka sakolah di pakan Sakinchan ( jauh baulang hari-hari . Awak kapanatan , napa ). Tambahan pulang orang kampungan wayah tu banyak baisi kamera saurang, gambar bawarna pulang hudah ada dibasuh di kadai gambar pakan Sungai Ganal. Jadinya, ulun wayah tu sahibar maambil upah mambasuh gambar bawarna haja lagi matan orang kampungan ( ulun mambasuhnya pulang di kadai gambar Cina patuhan ulun di pakan Sungai Ganal – bakas tokeh batutukar barangan gambar - awan dapat harga murah pada orang lain ).

Ulun ‘ basara ‘ tarus matan jadi pambarita surat habar, salajuran ampih maambil upah mambasuh gambar bawarna dalam tahun 1998 ( surat habar pahabisan ulun jadi pambarinya surat habar Berita Harian ). Mulai tahun tu kadada lagi tukang gambar Banjar di Sungai Ganal sampai wahini……

Dicoret:

Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal

04 Disember 2005 / 02 Zulkaedah 1426